“Saartje! Kom je mee boodschappen doen?” roept papa. Saartje rent vrolijk de trap af. Ze heeft een blauw shirt aan met veel kleine roze bloemetjes. Daaronder draagt ze een korte broek. “Mag Nala mee?” vraagt ze terwijl ze haar zieligste gezicht opzet. “Alsjeblieft?” Even blijft het stil. “Vooruit dan maar,” lacht papa. Saartje huppelt de woonkamer in en komt een tel later terug met Nala aan haar zij. Papa doet de felrode halsband bij Nala om terwijl Saartje haar favoriete blauwe schoenen aantrekt. Papa geeft de lijn aan Saartje, “Denk je dat je Nala goed vast kan houden?” Saartje knikt en samen lopen ze de deur uit. Het is een zonnige zaterdagmiddag, perfect voor een gezellige barbecue.
Saartje en
het Joodse badhuis
Saartje gaat met papa en haar hondje boodschappen doen. Maar door een foutje leert Saartje veel over de geschiedenis van Nijkerk.
Nala haar staart kwispelt vrolijk in de lucht en in de verte is de Grote Kerk al te zien. Saartje wijst naar de mannen in oranje hesjes, “Papa, wat doen ze daar?” vraagt ze nieuwsgierig. Maar door het wijzen laat Saartje per ongelijk de lijn los. Papa probeert haar te waarschuwen, helaas zonder succes. Nala rent al blaffend de straat over. De auto’s op de weg remmen met piepende banden en ontwijken Nala maar net. Zodra het veilig is, lopen Papa en Saartje snel achter Nala aan. Door een groot hek en een enorme zandvlakte op. “Ha! Wat doe jij hier?” zegt een onbekende stem lachend. De meneer aait Nala terwijl hij probeert niet om te vallen. “Je duwt me bijna om ver!” “Sorry! Ineens was ze verdwenen,” vertelt papa hijgend. De meneer lacht, “Maakt niks uit. Mijn hondje heeft dit soms ook.” Saartje pakt de lijn op en kijkt streng naar Nala, “Foei Nala!” De meneer steekt zijn hand uit, “Wat een leuke naam heeft jouw hond. Hoe heet jij?” “Saartje!” zegt ze vrolijk. “Ik ben Thijs en ik werk als archeoloog. Welkom op mijn werkplek!” vertelt Thijs. Saartje kijkt om haar heen, ze ziet alleen maar zand en stenen. “Ik graaf hele oude dingen op,” vertelt Thijs. “Zoals deze stenen, ze zijn al meer dan honderd jaar oud.” Hij wijst naar een hoopje met zand bedekte stenen naast hem. “Hoe komen die daar?” vraagt Saartje verward. Ze loopt voorzichtig naar een groot gat in de grond. “Wil je dat ik je dat uitleg?” Thijs de archeoloog gaat op het randje van het gat zitten. Saartje knikt.
“Meer dan honderd jaar geleden, toen zelfs jouw papa en mama er nog niet waren, woonden er hier al mensen. Een Joodse gemeenschap,” vertelt hij. “Zij waren gewoon zoals jij en ik.” “Wat deden ze hier?” vraagt Saartje. “Zij handelden in spullen, hielden dieren en hadden ook een baan zoals jouw vader.” Papa moet lachen, “Precies! Maar dan banen zonder een computer.” Saartje kijkt aandachtig naar de archeoloog. “Vinden jullie vaak stenen?” vraagt ze. “Nee, en daarom is het juist zo bijzonder. We leren zo steeds meer over de mensen die hier hebben gewoond,” legt Thijs uit. “Huh, hoe dan?” “Hier,” zegt Thijs terwijl hij er voorzichtig een potje bij pakt. “Hier deden ze vroeger spullen in, maar potten gebruiken wij niet meer nu. Ook in het gereedschap zijn er veel verschillen. Toen moest alles nog met de hand!” “Dat was vast heel zwaar,” zegt Saartje. Thijs lacht, “Dat denk ik wel ja!” “Waar gaan alle spullen uit de grond heen?” vraagt ze nieuwsgierig. “Zodra alles goed schoon, gaat het naar het museum. Zij onderzoeken wat het precies is en uit welk jaar het komt. Daarna kan ook jij het misschien wel in het museum zien staan!” vertelt hij. Nala blaft. “Ja ook jij kan het misschien wel zien!” roept Saartje blij terwijl ze Nala knuffelt. Papa en Thijs lachen. “Maar meneer Thijs, wat is dit kleine gebouw in de grond?” vraagt ze en ze wijst naar het grote gat met wat lijkt op vier muren. “Daar stond ooit een heel badhuis,” legt Thijs uit. “Dat was een heel belangrijk iets voor de Joden.” “Waarom was dit gebouw zo belangrijk?” vraagt Saartje verward. “Het klinkt als een kamer met een bad.” Thijs glimlacht. “Dat is het ook wel ongeveer, maar dan anders. Het heet namelijk een mikwe. Dit bad gebruikten de Joden tijdens een reinigingsritueel. Ze gingen bijvoorbeeld baden als voorbereiding op iets nieuws,” vertelt hij. “Wow, dat klinkt heel speciaal!” roept ze. “Dat is het ook zeker,” zegt Thijs. “Er moest zelfs natuurlijk water worden gebruikt in het bad en absoluut niet uit de kraan.” “Wat ingewikkeld, dat hoef ik thuis niet!” zegt ze. Papa en Thijs lachen.
“Kom je mee Saartje? We moeten nog langs de supermarkt,” vraagt papa en hij steekt zijn hand uit. Saartje komt overeind en pakt zijn hand vast. “Dank u wel Meneer!” Thijs zwaait ze uit terwijl Saartje enthousiast tegen papa praat. “Ik ga iets in de tuin begraven, dan vinden ze het later ook terug!”